Zwemtalent Borys Rudman (18) droomt na vlucht naar Nederland van EK | Sport Overig
Borys Rudman (18) was een talentvolle zwemmer in Oekraïne, tot hij vorig jaar met zijn familie moest vluchten vanwege de oorlog. Nu werkt hij in een zwembad in Den Haag aan zijn droom: zich plaatsen voor EK’s en WK’s. “Als ik train, is er drie uur lang niks wat me dwarszit.”
Als jonge jongen was Rudman bang voor water. “Ik háátte het”, zegt hij. Maar er was een zwembad op minder dan een minuut lopen van zijn huis in het Oost-Oekraïense Kharkiv, en dus was het voorbestemd dat zwemmen zijn sport zou worden.
Toen de angst langzamerhand verdween, bleek Rudman talent te hebben. Als junior won hij medailles bij nationale kampioenschappen en eind 2021 werd hij ‘Master of Sports’. Die titel geeft Oekraïne aan atleten die in hun sport het hoogste niveau hebben gehaald. “Maar ik wacht nog altijd op mijn diploma”, zegt Rudman. “Want drie maanden later begon de oorlog.”
De jonge zwemmer doet zijn verhaal aan een lange tafel in een monumentaal pand in Katwijk. In die opvangplek woont hij sinds vorig jaar met ruim 175 andere Oekraïners. Rudman vluchtte vlak na de start van de oorlog met zijn ouders, broertje en opa in een overvolle trein van Kharkiv naar de westelijke stad Lviv. Van daaruit reisden ze via Polen naar Nederland.
Met hulp van een bevriende familie die al in Nederland woonde, ging Rudman direct op zoek naar een zwemclub. Blue Marlins uit Den Haag gaf de Oekraïner een plek in zijn topsportgroep, waardoor Rudman amper een maand na aankomst in Katwijk zijn sport weer kon oppakken. Ook al moest hij in het begin elke ochtend – soms voor zonsopgang – 22 kilometer fietsen naar het Hofbad.
“Sport helpt bij alle problemen”, zegt Rudman, die tien zwem- en vier krachttrainingen per week doet. “Ik kan natuurlijk nooit helemaal vergeten wat er in ons land gebeurt. Familieleden die nog in Oekraïne zitten, vertellen over het geluid van de raketten en bommen. Ik zie de verwoestingen op het nieuws. Maar tijdens een zwemtraining is er twee of drie uur even niks wat me dwarszit of stoort.” Glimlachend: “Behalve mijn coach.”
Sport voor Oekraïense vluchtelingen
“Sport is bij uitstek een plek om mensen te ontmoeten, plezier te beleven en een plek om traumatische ervaringen voor even te vergeten”, schrijft sportkoepel NOC*NSF op zijn site. Sportbonden en -clubs hebben daarom in het afgelopen jaar initiatieven opgezet om Oekraïense vluchtelingen te helpen om in Nederland te kunnen sporten.
‘Nederland en Oekraïne hebben totaal verschillende culturen’
Jaren geleden eindigde junior Rudman bij de Oekraïense kampioenschappen als negentiende op de 400 meter vrije slag. “Ik was er kapot van”, zegt hij. “De naam Borys Rudman die slechts op de negentiende plek stond; daar kon ik mentaal niet mee omgaan. Een jaar later werd ik twaalfde en dacht ik: nog steeds weet niemand wie ik ben.”
Weer een jaar later stond Rudman met een bronzen medaille op het podium na de 400 meter vrij bij de nationale kampioenschappen. “Iedereen vroeg zich af wie ik was, waar ik opeens vandaan kwam. Vanaf dat moment wist ik dat zwemmen draait om hard werken en toewijding. En dat klagen me niet zou helpen.”
Volgens Rudman is ‘nooit klagen’ de belangrijkste regel in het Oekraïense zwemmen. Coaches zijn zeer streng en werken meestal volgens programma’s die nog uit het sovjettijdperk stammen. In zijn eerste weken in het Haagse Hofbad moest hij dus flink wennen.
“Nederland en Oekraïne hebben twee totaal verschillende sportculturen. Hier is je coach je vriend. Je mag hem bij zijn voornaam noemen en zou zelfs een biertje met hem kunnen drinken. Dat is in Oekraïne ondenkbaar, daar moet je je coach altijd heel veel respect tonen. In Nederland respecteert iedereen zijn coach ook, maar het is een stuk vriendelijker.”
Rudman omschrijft de Nederlandse werkwijze inmiddels als “een verademing”. “Mijn resultaten werden al snel beter. Véél beter, zelfs. Door mijn verhuizing naar Nederland heb ik echt een boost gekregen. In Oekraïne zwom ik zonder een groot doel. Nu hoop ik me dit jaar te kwalificeren voor de EK.”
Rudman stond op het podium bij NK kortebaan
Op dit moment zou Rudman op internationale toernooien alleen voor Oekraïne mogen uitkomen. “Maar ik zou graag een Nederlands paspoort krijgen”, zegt hij. “Ik ben hier met open armen ontvangen. Mensen boden direct aan om me te helpen met het reizen naar trainingen en wedstrijden. Mijn zwemvrienden gaven me spullen die ik kon gebruiken bij trainingen. Iedereen is ontzettend vriendelijk en sociaal.”
Nederlander worden is geen makkelijk proces, maar Rudman mocht eind vorig jaar al wel meedoen aan de NK kortebaan in Den Haag. Met zilver (1.500 meter vrije slag) en brons (800 meter vrije slag) bij de jongens in de leeftijd tot en met zeventien jaar was hij meteen goed voor medailles.
“Ik ben nog steeds lid van de Oekraïense zwembond”, zegt Rudman. “Maar ik zie mezelf nu als een Nederlandse zwemmer. Ook omdat terugkeren in Oekraïne de komende jaren niet mogelijk is.”
Oleksandr Viun (14) vond MMA-club in Leiden
Het is niet voor iedere Oekraïner even makkelijk om in Nederland zijn of haar sport op te pakken. Zo moest Oleksandr Viun (14), die in dezelfde Katwijkse opvangplek woont als Borys Rudman, een aantal maanden zoeken om een plek te vinden waar hij trainingen kon volgen voor zijn favoriete vechtsport (mixed martial arts, of MMA).
“Nederlandse MMA-clubs zijn in principe voor mensen van achttien jaar of ouder. Dat maakte het wat lastiger”, zegt Oleksandr. “Maar ik heb uiteindelijk een club gevonden in Leiden (Budho, red.).”
MMA is een grote sport in Oekraïne, die ook door veel jongeren wordt beoefend. Oleksandr begon op zijn vijfde en won zeven jaar later zijn eerste nationale titel. Toen de oorlog uitbrak, vluchtte hij met zijn moeder met de trein naar Nederland.
“In Nederland is MMA wat minder populair”, zegt Oleksandr met een glimlach. “Ik moet hier vechten tegen mannen die veel ouder zijn dan ik. Ik heb laatst gewonnen van iemand die 29 was. Na het gevecht kwam hij naar me toe en zei hij: ‘Goed gedaan.'”
De jonge Oekraïner ziet MMA als een manier om de oorlog in zijn land een paar uur te vergeten. “Ik vind het leuk bij mijn club in Leiden. En het helpt me ook om mijn Nederlands te oefenen”, zegt Oleksandr, die ervan droomt om bij een professionele MMA-club in Amsterdam te komen en ooit het EK te winnen.
Ik ben van de technische afdeling van hitmarketing.nl