Recht om onbereikbaar te zijn voor de baas is een utopie | Economie
Af en toe duikt het ‘recht op onbereikbaarheid’ op als een van de arbeidsvoorwaarden in een cao-akkoord. Al een paar jaar ligt er een wetsvoorstel in Den Haag. Maar een écht wettelijk recht op onbereikbaarheid, zoals dat in Frankrijk bestaat, maakt hier geen kans.
“Het is zeker goed om het te hebben over bereikbaarheid buiten werktijd, op basis van de normen die er nu al zijn”, zegt Evert Verhulp, hoogleraar Arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Die normen zijn al vastgelegd in het burgerlijk wetboek. “In artikel 611 over goed werkgeverschap. Een goede werkgever valt werknemers buiten werktijd niet lastig als het niet echt nodig is.”
Het wetsvoorstel dat in de volksmond vaak het recht op onbereikbaarheid wordt genoemd, heet formeel de wet ‘over de bereikbaarheid van werknemers buiten werktijd’. Begin dit jaar werd er voor het eerst in de Tweede Kamer over gesproken. Daarbij werd gerefereerd aan de Arbeidstijdenwet, waarvoor de basis in 1919 werd geregeld.
Daarvoor was er niets geregeld over pauzes en vrije dagen. Nu we in het digitale tijdperk leven, lijkt de wetgeving weer achter te lopen op de realiteit. “Mensen staan voortdurend aan”, zegt Jannes van der Velde van werkgeversorganisatie AWVN. “En zijn continu informatie aan het verwerken.”
Werk- en privétijd lopen door onze mobiele apparaten steeds verder in elkaar over, waardoor we steeds bereikbaar zijn. “Dat hangt ook wel van de werknemer af”, zegt hoogleraar Verhulp. “Sommige werknemers voelen zich verplicht op elk berichtje te reageren. Je kunt ook een bericht zien binnenkomen en dan denken: daar kijk ik morgen wel naar.”
‘Afspraken maken past veel beter in de Nederlandse sfeer’
De cao lijkt dé manier om afspraken te maken over bereikbaarheid, en niet een wet. “Juridisch is het eigenlijk niet te regelen”, legt Verhulp uit. “Moet je e-mailboxen blokkeren? Of mensen verbieden op bepaalde tijden te mailen?”
Volgens de arbeidsmarktdeskundige wordt de bereikbaarheid een probleem als mensen druk vanuit de werkgever voelen om te reageren. “Maar dan spelen er andere problemen die je met een wet niet oplost. Bovendien past het maken van afspraken ook veel beter in de Nederlandse sfeer.”
Recent werd een akkoord over een nieuwe zorg-cao bereikt, waarbij de vakbonden het al snel hadden over afspraken over onbereikbaarheid. “Om de werkdruk te verminderen, hebben medewerkers die niet zijn ingeroosterd het recht om onbereikbaar te zijn”, meldde CNV Zorg en Welzijn.
Je mag van een directeur verwachten dat die beter bereikbaar is dan een receptionist.
AWVN vindt het woord ‘onbereikbaar’ misleidend. “Het zijn afspraken over bereikbaarheid.” Het is wel zo dat het aantal cao’s waarin hierover afspraken worden gemaakt groeit. “Over lonen worden vrijwel jaarlijks afspraken gemaakt. Bereikbaarheid is een onderwerp waarover je één keer afspraken maakt, en die blijven dan staan. Dus over vijf tot tien jaar zal dit in nog meer cao’s staan.”
Nu zijn het er enkele tientallen; bij onder andere ABN AMRO, Rabobank, Unilever en VGZ zijn afspraken over bereikbaarheid opgenomen in de cao.
‘Als het bedrijf in brand staat, kun je wel bellen’
Volgens de AWVN hangt de vraag of iemand zich verplicht zou moeten voelen bereikbaar te zijn ook af van het soort werk en het functieniveau. “Je mag van een directeur verwachten dat die beter bereikbaar is dan een receptionist. En je kunt ook betaald worden voor je bereikbaarheid.”
Hoogleraar Verhulp wijst ook op de urgentie van de boodschap. “Als het bedrijf in brand staat, kun je wel bellen om om hulp bij het blussen te vragen”, illustreert hij.
Ik ben van de technische afdeling van hitmarketing.nl
