Een zwarte Disney-zeemeermin: voor de een hoog tijd, voor de ander te snel | Films & Series
Superheld, komiek of romanticus: ruim honderd jaar was de hoofdrol in films en series weggelegd voor witte mannen. Maar steeds vaker zien we minderheden en vrouwen in een prominente rol. De een vindt het geweldig, de ander kan er moeilijk aan wennen. Hoe gaan filmstudio’s daarmee om?
Vanaf vandaag is The Little Mermaid in de bioscoop te zien. Ver voor de première was er al veel te doen rondom de film. Dat de zwarte actrice Halle Bailey de hoofdrol speelt, is volgens sommige fans van de animatieversie een doodzonde. In hun ogen zou de bekende zeemeermin wit moeten zijn.
Dat geluid horen we vaker bij dergelijke veranderingen. De maatschappelijke discussie over ras en geslacht en films is niet nieuw, maar kreeg in 2015 wel een nieuwe wending. Groepen die voor die tijd minder zichtbaar waren, krijgen sindsdien meer ruimte.
Sociale media hebben daar in grote mate aan bijgedragen met hashtags als #BlackLivesMatter, #OscarsSoWhite en #MeToo. Zo ontstond druk op filmstudio’s om meer diversiteit en inclusiviteit te integreren in films.
Geen mannelijke hoofdrolspeler nodig voor succes
“Heel lang dachten filmstudio’s dat films of series met een vrouw of persoon van kleur in de hoofdrol niet succesvol konden zijn”, zegt media- en cultuurwetenschapper Dan Hassler-Forest tegen NU.nl. “Inmiddels is het tegendeel bewezen: kijk naar zeer succesvolle films als Wonder Woman (2017) en Black Panther (2018). Je hebt geen witte, mannelijke hoofdrolspeler nodig om als filmstudio geld binnen te halen.”
Het succes van deze films en de druk vanuit het publiek om meer vrouwen en personen van kleur in de hoofdrol terug te zien, is een boodschap waar filmstudio’s niet omheen kunnen. “Black Panther is niet succesvol omdat alleen zwarte mensen het hebben gezien: iedereen ging erheen”, vertelt Hassler-Forest.
Toch is niet iedereen blij met het stijgende aantal vrouwen en mensen van kleur in films en series. “Nu de vaart erin komt, zien we dat er een luidruchtige groep opstaat die zich daartegen verzet. Een soortgelijke reactionaire groep zagen we in het verleden ook bij de opkomst van feminisme”, legt de media- en cultuurwetenschapper uit.
“Die mensen zeggen: dit is niet hoe het is geweest en dus niet zoals het hoort. Voor hen voelt het delen van een hoofdrol als een vorm van onderdrukking.”
‘Het gaat niet om iets afnemen, maar om ruimte delen’
In bestaande franchises ligt het nog gevoeliger dan in nieuwe. Zo waren Star Wars-fans boos toen de zwarte acteur John Boyega verscheen in Star Wars: Episode VII – The Force Awakens (2015). Een ander voorbeeld is de remake van Ghostbusters uit 2016, waarin de bekende spokenjagers door vrouwen worden gespeeld.
Websites waarop kijkers recensies kunnen achterlaten, zoals Rotten Tomatoes, werden overladen met negatieve beoordelingen. Het ging daarbij om gerichte acties, zelfs met gebruik van automatische computerprogramma’s.
“Het zijn mensen die vinden dat hen van alles wordt opgelegd. Dat geldt ook voor de keuze voor een zwarte Ariël in The Little Mermaid. Als mensen het gevoel hebben dat hen iets wordt afgenomen, accepteren ze het niet”, zegt Manoushka Zeegelaar Breeveld. Zij is actrice en een van de initiatiefnemers van het manifest KLEUR.
“Voorheen was het ook normaal dat een serie over Suriname door alleen witte mensen gemaakt werd. Dat kan nu niet meer. Het gaat niet om iets afnemen, het gaat om ruimte delen met elkaar.”
‘Ophef? Dan ben je dús op de goede weg’
Het initiatief KLEUR heeft geleid tot een grootschalig onderzoek in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het ministerie onderzocht diversiteit en inclusiviteit in de Nederlandse film- en televisiewereld. Verschillende filmmakers en acteurs, zoals Michiel Huisman, Nasrdin Dchar, Jennifer Hoffman en Werner Kolf, hebben zich bij het initiatief aangesloten. De resultaten van het onderzoek worden binnenkort verwacht.
Hassler-Forest ziet dat er wereldwijd wel belangrijke stappen worden gezet. “Het is voor iedereen belangrijk om zich te herkennen in de personages in films en series. Veranderingen zijn nodig, al kan het voor sommigen te langzaam gaan.”
“Voor anderen gaan die veranderingen juist te snel en dat kan onwennig zijn of geforceerd voelen. Maar ook dat hoort erbij, het is een fase waar we even doorheen moeten”, stelt de mediawetenschapper. “Tegen Disney zou ik zeggen: als een film als The Little Mermaid zo veel ophef veroorzaakt, dan zitten jullie kennelijk op de goede weg.”
Ik ben van de technische afdeling van hitmarketing.nl
