Achter de oorlog: De circusshow must go on | Oorlog in Oekraïne
De Oekraïense stad Zaporizhzhia ligt regelmatig onder vuur. Afgelopen week vielen er minstens tien doden toen een raket zich in een appartementengebouw boorde. De frontlinie ligt slechts 40 kilometer verderop. Toch vindt er een circusvoorstelling plaats. Oorlog of niet – the show must go on.
De danseressen verschijnen net weer in een nieuwe outfit in de piste als het luchtalarm gaat. In het ronde, betonnen gebouw dringt het geluid van de sirene nauwelijks door, maar bezoekers zien het op een speciale app op hun mobiele telefoon.
Toch rent niemand ervandoor. Kinderen klappen vrolijk mee op de maat van de muziek. Iedereen blijft zitten, alsof de oorlog niet bestaat.
Midden in het centrum van Zaporizhzhia komt ruim voordat de voorstelling Circus revue begint het plein voor het circustheater al tot leven. Gezinnen met jonge kinderen stoppen bij de vrolijke kraampjes met speelgoed en snoep. Ze maken selfies met het vliegendeschotelachtige theater op de achtergrond.
Wat opvalt: kinderen worden meestal begeleid door moeders of oma’s. Veel vaders zijn opgeroepen voor het leger.
Ook opvallend: vaak komen de bezoekers niet uit Zaporizhzhia, maar zijn het mensen uit andere, zwaarbevochten delen van Oekraïne die hier tijdelijk onderdak hebben gevonden. Neem het echtpaar Alena en Sergei, die uit een plaats aan het front zijn gevlucht. Ze nemen hun drie kinderen alweer voor de tweede keer mee naar het circus. “Het is even ontspanning. Even niet met de oorlog bezig zijn.” Sofia (13) vindt de honden- en kattenshow het leukst. Haar broer Zahar (10) de clown.
Stroomuitval of luchtalarm
Net voordat de show aan het eind van de ochtend begint, wordt er omgeroepen om bij stroomuitval te blijven zitten: er zal binnen een paar minuten een aggregaat worden gestart. Maar alles blijft werken.
Meer dan twee uur lang ontvouwt zich een professioneel spektakel voor een vrijwel volle zaal. Acrobaten hangen, onbeschermd, hoog in de nok. Er is een kamelenact, een kat die over honden heen moet lopen en een clown die mensen in de piste uitnodigt en grappen met hen uithaalt. Ook zijn er danseressen, soms in lingerie, die meer op een nachtclub- dan een circusact lijken.
Na afloop vertelt danseres Nastya in de kleedkamer dat de voorstelling een samenraapsel is van losse circusacts uit het hele land. Ze noemt het “ongelooflijk en cool” om weer te kunnen optreden. Lange tijd hebben ze dat niet aangedurfd. “Het is zo fijn om mensen weer een goed gevoel te geven. Er zitten vaak mensen in het publiek die gevlucht zijn uit andere delen van het land.”
Ze weet dat tijdens de show het luchtalarm is afgegaan. “Maar ik ben niet bang. Als we met ons optreden bezig zijn, denk ik niet aan raketten. We zetten een knop om en dansen. Dat moet ook: we willen het publiek een goede sfeer meegeven.”
De danseressen van het ballet komen allemaal uit Zaporizhzhia. Voor Valery is de oorlog sowieso altijd dichtbij: haar man is militair. Vindt ze het niet vreemd dat zij hier danst terwijl hij aan het vechten is? “Nee, wij proberen mensen blij te maken. En ik verdien hier gewoon mijn geld mee, mijn aandeel in het gezinsinkomen. Ook ben ik minder gestrest over hem als ik hier bezig ben.”
Ze vertelt dat het ook veel afleiding biedt voor haar dochter Violetta, die met een vrolijk gezicht in een hoek van de kleedkamer op haar telefoon zit. “Dankzij het Oekraïense leger, dat de vijand op afstand houdt, kunnen we hier optreden.”
‘Leven is nu eenmaal gevaarlijk in Oekraïne’
De clown, Alexey Krasnik, vindt het ook geen bezwaar zijn werk te doen terwijl verderop mensen in de loopgraven zitten. “Wat moet je anders doen, binnen zitten en eten? Het leven gaat door.”
Krasnik komt uit Kyiv en was wel even bezorgd om naar Zaporizhzhia te komen, dat dichter bij de frontlinie ligt en vaker wordt bestookt dan Kyiv. Toch vindt hij het ook logisch dat het circus niet werd stilgelegd toen het luchtalarm ging. “Als je stopt en mensen moeten naar buiten, dan komt een groot deel niet meer terug. Want je weet niet hoelang het duurt voordat het sein veilig komt – een uur of een halve dag. Het leven is nu eenmaal gevaarlijk in Oekraïne.”
Tijdens deze voorstelling zat een militair in uniform op een van de voorste rijen. Krasnik heeft het gezien. “Dat gebeurt vaker. Ik heb ook weleens een militair uit het publiek gehaald en die in mijn act betrokken.”
De clown is bang dat de oorlog nog lang gaat duren. Hij heeft zich ooit bij het leger gemeld, maar kreeg te horen dat hij moest wachten tot hij werd opgeroepen. Hij gelooft niet dat de Russen en de Oekraïners ooit weer net zo goed met elkaar kunnen omgaan als de honden en katten tijdens de show. “Er is te veel gebeurd.”
Overwinningsshow wordt iets groots
Danseres Valery gelooft erin dat Oekraïne de oorlog gaat winnen. Als dat gebeurt, komt het circus met een speciale show. “Dat wordt iets groots, iets ongelofelijks. Met verwijzingen naar de overwinning erin. O ja, en mag ik nog iets toevoegen? Rusland is de terroristenstaat van de wereld. Glorie aan Oekraïne!”
Het circus is inmiddels leeggestroomd. Kinderen mochten nog even in de piste op de ruggen van de kamelen zitten of ze aaien. Het gezin van Alena en Sergei is alweer naar buiten. De zon schijnt. Wellicht komen ze voor een derde keer terug.
Ik ben van de technische afdeling van hitmarketing.nl
